1. Położenie i osadnictwo
Nagoszyn położony jest w południowo – wschodniej Polsce, na lewym brzegu rzeki Wisłoki w Kotlinie Sandomierskiej. Jest wsią typu wielodrożnicy z przysiółkami. Gleby nagoszyńskie odznaczają się dużą różnorodnością, są na ogół glebami bielicowymi wytworzonymi z piasków luźnych. Badania naukowe dowiodły, że na pradawnych terenach Dolnej Wisłoki, na których położony jest Nagoszyn zamieszkiwali ludzie już w okresie kamienia starszego czyli paleolitu ( ok. 12000 – 7900) lat przed Chrystusem. Nad brzegami Wisłoki mieszkał także człowiek neolityczny żyjący około 3500 lat przed Chrystusem. Z tego okresu znaleziono w Nagoszynie wióry i odłupki krzemienne. Na początku naszej ery (ok. 400 r. po narodzeniu Chrystusa) Nagoszyn dostał się - podobnie jak tereny leżące nad Wisłoką – pod wpływ kultury prowincjonalno - rzymskiej. Nieopodal wiodła droga handlowa prowadząca od Sandomierza przez Dębicę, Pilzno aż do Bardejowa (Słowacja). Z tego czasu znaleziono w tej wiosce fragmenty naczyń glinianych.
2. Właściciele Nagoszyna i ludność
Nazwa Nagoszyn pochodzi od Nagosza, właściciela wioski. Spotykać można także inne nazwy Nagoszyna takie jak ,,Nagossyn”, ,,Nagoschyn” czy też ,,Nagosin”. Pierwszą wzmiankę o tej osadzie odnaleźć można w dokumencie z 1337r. (wydanym przez biskupa krakowskiego Jana Grota ze Słupcy herbu Rawicz), potwierdzającym dziesięcinę dla Krystyna plebana w Przecławiu. Tam zobowiązano 10 wsi, które ową dziesięcinę miały dostarczać m.in. Nagoszyn. W 1390 r. sąd ziemski sandomierski oświadczył, że Czesław i Nieprz, dziedzice Nagoszyna oddali 100 grzywien ze swoich włości w Nagoszynie Nawojowi z Zasowa. Ten sąd także zatwierdził podział miedzy nowym właścicielem jednej połowy wsi Nawojem a Sadkiem z Kras. Po śmierci Nawoja jego synowie dokonali podziału ojcowizny. Dokumentem z 4 V 1416 r. Klemens syn Nawoja otrzymał Zasów i połowę Nagoszyna, ale sprzedał ją tego samego roku bratu Janowi z Wiewiórki za 120 grzywien. W 1419 r. drogą zamiany Nagoszyn wszedł w skład posiadłości jednego z najsłynniejszych rycerzy polskich Zawiszy Czarnego. Po jego tragicznej śmierci w 1428 r. włości po nim objęła żona Barbara i jego 4 synowie, którzy w 1443 r. zapisali w dożywocie Nagoszyn Barbarze. Należy zwrócić uwagę na fakt wydania przez króla Kazimierza Jagiellończyka na prośbę Zawiszy Czarnego 5 VII 1452 r. dokumentu nadającemu Nagoszynowi prawo magdeburskie i przekazanie władzy sądzenia w sprawach cywilnych i karnych, a sołtysom prawo sądzenia i karania w granicach wsi. Z biegiem czasu Nagoszyn wszedł w skład ogromnej fortuny hetmana Jana Tarnowskiego a potem przeszedł w ręce Janusza Ostrogskiego kasztelana krakowskiego. Po nim właścicielem Nagoszyna został Przyłuski a potem książę Lubomirski. Od 1791r. właścicielem tej wsi stał się Paweł Leński, fundator kościoła i kapelani w Nagoszynie. Po nim właścicielami wsi i patronem kapelani byli: Jan Dobrowolski i Albin Rucki. Od 1821 r. wieś stała się własnością Antoniego Konopki. Posesjonaci Nagoszyna mieszkali w dworze położonym w pobliżu kościoła. Ostatnim właścicielem dworu i lasu był Żyd Baruch Schidling. W 1921 r. zaczęto parcelację obszarów dworskich, która trwała do 1929 r. Na skutek parcelacji powstało szereg zamożnych gospodarstw. Lasy dworskie należały do mieleckich Żydów, aż do wybuchu II wojny światowej. Najstarsze źródła podają, że Nagoszyn był stosunkowo dużą wioską: w 1536 r. mieszkało tu 46 kmieci i 12 zagrodników, w 1581 r. – 42 kmieci gospodarujących na 7,5 łanach, 4 zagrodników z rolą, 4 bez roli.W XVI wieku wieś zamieszkiwało 305 osób. Na początku XX w. liczba ludności wzrosła do 2082 osób. W 1772 r. mieszkańcy Nagoszyna stali się obywatelami Cesarstwa Austriackiego i poddanymi Habsburgów, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W wiosce panowało znaczne zubożenie ludności. Wielu Nagoszan wyjeżdżało do USA, Niemiec i Francji i dlatego liczba mieszkańców uległa znacznej redukcji. Taka sytuacja panowała do czasu II wojny światowej. Nie tylko druga wojna światowa przyniosła znaczne zmniejszenie mieszkającej tu ludności, również władze komunistyczne dokonywały wielu aresztowań i wywózek ,,na nieludzką ziemię” tych, którzy nie akceptowali nowego ustroju. Sytuacja materialna mieszkającej tu ludności poprawiła się znacznie z chwilą uruchomienia kilku zakładów przemysłowych w pobliskiej Dębicy, Mielcu, gdzie wielu z nich znalazło zatrudnienie.
3. Utworzenie parafii.
Do 1791 r. Nagoszyn należał do wspólnoty parafialnej w Przecławiu. Ze względu na znaczną odległość Nagoszyna od macierzystej parafii (ok. 8 km.) na prośbę właściciela Nagoszyna, Pawła Leńskiego, bp Florian Amand Janowski 11 XI 1791 r. utworzył niezależną od Przecławia kapelanię. Wówczas w wiosce zamieszkał kapłan, który zaspokajał duchowe potrzeby wiernych. 2 X 1862 r. doszło tu do utworzenia niezależnej od Przecławia kapelani lokalnej. W 1903 r. z parafii Przecław odłączono Bobrową i przyłączono do kapelani w Nagoszynie. W 1922 r. przyłączono także do niej Bobrową Wolę Dębina).Ostatecznie 10 V 1925 r. bp Leon Wałęga utworzył oczekiwaną od ponad 130 lat parafię. 19 IX 1938 r. bp Franciszek Lisowski nadał jej prawa parafii I klasy.
4. Kościoły parafialne.
W 1792 r. właściciel Nagoszyna Paweł Leński zakupił w Ropczycach drewniany kościół pw. św. Barbary. Z elementów przywiezionych z Ropczyc w Nagoszynie powstał mały i stosunkowo niski kościółek. Ustawiono go prezbiterium na wschód, główne wejście umieszczono od strony zachodniej. Niestety, z powodu jego niewielkiej powierzchni w czasie nabożeństw panował ścisk. Myśl o budowie nowego kościoła podsunął ks. Antoni Bryndza, który od roku 1860 do 1883 r. pełnił tu funkcje kapelana. Ostatecznie po pokonaniu wielu trudności i zdobyciu środków materialnych wybudowano nową świątynię na cmentarzu przykościelnym, z którego przeniesiono groby na inne miejsce. Projektantem kościoła był profesor Politechniki Lwowskiej Teodor Talowski. Pracami budowlanymi kierował architekt Jan Krawczyk a przy budowie aktywny był Stanisław Kostrzewa.
Obecny widok kościoła.
5. Kapelani, ekspozyci i proboszczowie w Nagoszynie.
1. ks. Tomasz Chweytowicz VII 1793 – IX 1796
2. ks. Benedykt Krajewski I 1800 – IV 1804
3. ks. Michał Kalatay IV 1805 – V 1807
4. ks. Piotr Tuchowski V 1807 – II 1809
5. o. Teodor Piotr Schöller ( karmelita) XII 1809 – III 1812
6. ks. Bernard Straszewski VII 1812 – I 1813
7. o. Kamil Czyżewski ( bernardyn) VIII 1814 – III 1815
8. o. Rafał Bieńkowski ( augustianin) 1815 – 1816
9. o. Alojzy Wischin ( kapucyn) IX 1817 – III 1818
10. ks. Wacław Podbielski XII 1818 – 1 I 1824
11. ks. Józef Marcin Herczykiewicz III 1830 – 1831
12. Marcin Mojda II 1831 – II 1832
13. ks. Karol Hońka VIII 1832 – X 1833
14. ks. Wojciech Wojnarski X 1833 – V 1841
15. ks. Tobiasz Jabłoński V 1841 – X 1842
16. ks. Jan Książek III 1843 – V 1846
17. o. Sebastian Liszowski ( bernardyn) VI 1846 – VII 8
18. ks. Józef Siewielski VII – XII 1848
19. ks. Jan Książek 1 I 1849 – IX 1850
20. ks. Jan Stopa XI 1850 – XI 1853
21. ks. Józef Piątek XI 1853 – VIII 1856
22. ks. Karol Nowicki IX 1856 - I 1857
23. ks. Romuald Płonkowski I 1857 – XII 1861
24. ks. Antoni Bryndza XII 1861 – VII 1883
25. Stanisław Gajewski VII 1883 – III 1888
26. ks. Marcin Brożonowicz III 1888 – II 1889
27. ks. Franciszek Sikora II – VIII 1889
28. ks. Alojzy Guńkiewicz VIII 1889 – VIII 1890
29. ks. Ludwik Jemioło VIII 1890 – III 1892
30. ks. Andrzej Mikołaj Cebula III 1892VIII 1897
31. ks. Andrzej Bartłomiej Łuczkosiński VIII 1897 – III 1902
32. Marcin Zuziak III 1902 – V 1906
33. ks. Franciszek Borowiecki VI 1906
34. ks. Błażej Potoczek VII 1906 – X 1919
35. ks. Jan Pięta XII 1919 – X 1927
36. ks. Leon Pyzikiewicz X 1927 – 23 III 1941
37. ks. Stanisław Pękala ( administrator) III 1941 – VII 1941
38. ks. Józef Fijał VII 1941 - VII 1969
39. ks. mgr Stanisław Kurczab VII 1968 – 1994
40. ks. Andrzej Tokarczyk 1994-2008
41. ks. dr A. Kardyś VIII 2008 – 20 IX 2012
42. ks. dr hab. Kazimierz Talarek 1 X 2012 -